Zachowek - komu i kiedy przysługuje?

Celem zachowku jest zabezpieczenie interesów najbliższej rodziny osoby zmarłej. Przysługuje on w sytuacji, gdy zmarły postanowił w inny sposób niż na drodze ustawowej rozdysponować swój majątek. Zgodnie z ustawą, pomimo możliwości dowolnego zarządzania własnym dorobkiem, jego część powinna przysługiwać również dzieciom czy małżonkowi. Czym zatem dokładnie jest zachowek? Komu i w jakiej sytuacji przysługuje?

Czym jest zachowek?

Polskie prawo określa dwa rodzaje powołania do spadku – zarówno z ustawy, jak i z testamentu. Ekspert z Kancelarii Radcy Prawnego Wojciecha J. Chmuraka ze Szczecina wyjaśnia, że zachowek to określony kwotowo procent spadku, który przysługiwałby spadkobiercy przy dziedziczeniu ustawowym. Może mieć formę wyłącznie zapłaty pieniężnej. W definicjach masy spadkowej nie określono konieczności wydania jakiejkolwiek rzeczy należącej do spadkodawcy, ani też nie nakazano dokonania podziału majątku, jaki wchodzi w skład spadku. Warto pamiętać, że w sytuacji, gdy osoba uprawniona do spadku nie otrzymała należnego mu zachowku, darowizny od spadkodawcy, powołania do spadku czy też nie dokonano zapisu w testamencie, przysługuje mu prawo do wystąpienia roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej, zgodnie z pokryciem zachowku.

W jakiej sytuacji przysługuje zachowek?

Roszczenie o zachowek przysługuje osobom uprawnionym, które nie otrzymały należnej części majątku spadkowego. Może on być przekazany w różnoraki sposób – w drodze dziedziczenia, w postaci zapisu bądź poprzez uczynioną darowiznę. Warto również pamiętać, że z tego rozwiązania mogą również skorzystać osoby, które otrzymały zachowek w części. Wówczas z pomocą radcy prawnego można wnioskować o jego uzupełnienie.

Komu przysługuje zachowek?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, osobami uprawnionymi do otrzymania zachowku są:

• zstępni spadkodawcy tj. dzieci, wnuki, prawnuki itd.
• małżonek/małżonka spadkodawcy – ważne, by w chwili śmierci trwali w ważnym związku małżeńskim.

Zdarzają się sytuacje, w których w chwili śmierci, spadkodawca nie miał zstępnych. Wówczas osobami uprawnionymi są jego małżonek bądź małżonka i jego rodzice.

Komu zachowek nie przysługuje?

Wydziedziczenie, tj. pozbawienie osób zachowku, jest możliwe poprzez zawarcie odpowiedniego zapisu. Dotyczyć ono może zstępnych, małżonka i rodziców, w sytuacji, gdy:

• wbrew woli spadkodawcy postępowali uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
• dopuścili się umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu bądź wolności,
• uporczywie nie dopełniali względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Warto więc sprawdzić dokładnie stan prawny zanim wystąpi się do spadkobierców o wypłatę zachowku.