Jak napisać mowę pogrzebową?

Coraz częściej decydujemy się na żałobne przemówienia pożegnalne w trakcie uroczystości pogrzebowych. Takie mowy wymagają odpowiedniego przygotowania, a także inicjatywy odważnej osoby, która zechce przemówić i w tak trudnej chwili będzie umiała poradzić sobie ze stresem. Mowa pogrzebowa jest formą, która rządzi się swoimi prawami – wymaga odpowiedniego języka, powinna być określonej treści oraz wygłoszona w stosowny sposób. Biorąc pod uwagę rodzaj okoliczności i emocje z nią związane, nie trzeba dodawać, że jest to bardzo trudna sztuka. Mimo wszystko mowa pogrzebowa jest pięknym gestem – hołdem dla zmarłego oraz wzruszającą chwilą i pociechą dla uczestników pogrzebu. Podpowiadamy zatem, jak powinna wyglądać mowa pogrzebowa oraz jak ją przygotować.

Mowa pogrzebowa jest jednym z elementów oprawy pogrzebu (więcej o oprawie uroczystości pogrzebowych). Warto zapoznać się ze wzorem mowy pogrzebowej. Na mowę pogrzebową składa się kilka ważnych elementów. Przede wszystkim są to: osoba przemawiająca oraz audytorium, stosownie dobrany język, zawarte treści oraz forma przekazu. Omówimy poszczególne elementy.

Mówca

Zwykło się uważać, że w roli mówcy występuje osoba bliska zmarłemu. Najczęściej przemawia najbliższy członek rodziny, ale także krewny, przyjaciel albo znajomy z pracy. Założeniem takiej mowy jest przybliżenie życia zmarłego oraz jego pochwała, dlatego mówca powinien pochodzić ze środowiska zmarłego, mieć wspólne pasje, przeżycia, powinien również znać zasługi zmarłego i jego poglądy – po pierwsze, aby przedstawić postać zmarłego słuchaczom, a po drugie, aby złożyć hołd jego życiu oraz podziękować za nie przed zgromadzonymi gośćmi.

Audytorium

Trudno jest zwykle przewidzieć wszystkich, którzy znajdą się na uroczystości. Określenie adresatów co do jednej osoby nie jest obligatoryjne. Ważne, aby wziąć pod uwagę najbliższe osoby oraz ocenić ich wrażliwość. Sprecyzowanie grona odbiorców pozwoli dobrać odpowiedni język przemówienia oraz wskaże na elementy, które powinny w mowie się znaleźć, lub o których nie powinniśmy wspominać – mowa pogrzebowa ma chwalić zasługi zmarłego, a także być ukojeniem dla słuchaczy. Nie powinna zawierać treści bolesnych, intymnych lub drażniących.

Język mowy

Bardzo trudnym zadaniem jest dobór odpowiedniego języka przemówienia. Powinien być na przykład dopasowany do osób, do których się zwracamy – inaczej mówimy do osób starszych, inaczej do dzieci. Powinien również być stosowny do okoliczności oraz odpowiednio oddziaływać na emocje. Z jednej strony ma wzruszać i przejmować, z drugiej natomiast nie może być zbyt dosadny i bezpośredni. Język mowy pogrzebowej charakteryzuje się doniosłością i powagą. Dobrze jednak, gdy jest przy tym zrozumiały dla wszystkich, lekki w odbiorze i kojący. Pogodne zwroty wyrażające nadzieję i miłe wspomnienia na pewno w tym pomogą. Jeśli zmarły był otwartą i zabawną osobą, można oddać jego charakter w swoim przemówieniu i złożyć tym sposobem cześć zmarłemu. Subtelny żart z towarzyszącą mu zadumą pozwoli wspomnieć z sentymentem zmarłego. Przykładem jest rozpoczęcie mowy charakterystycznymi słowami zmarłego z odniesieniem „Tak zapewne powiedziałby/powiedziałaby teraz śp. …”.

Inną propozycją rozpoczęcia mowy, które ma za zadanie wprowadzić w nastrój zadumy, jest zacytowanie fragmentu utworu literackiego. Taki cytat musi być jednak krótki i wyrażać ważną myśl związaną bezpośrednio z tematyką. Pamiętajmy, aby cała mowa była dostosowana do sytuacji śmierci, samego zmarłego i okoliczności. W przypadku śmierci młodej osoby słowa powinny wyrażać niepewny los, nieuchronność śmierci i niemoc w jej obliczu. Idealnie pasowałby wówczas następujący cytat:

„Nic pewniejszego od śmierci. Nic bardziej niepewnego od jej godziny” św. Antoni z Padwy

Jeśli mowa dotyczy śmierci starszej osoby zmarłej w sposób naturalny, ważne, aby ująć śmierć jako prawidłową kolej rzeczy oraz śmierć jako pociechę dla strudzonego zmarłego. W tym wypadku możemy zacytować myśl św. Jana XXIII:

„Życie jest trochę jak morska podróż. Wyjeżdżamy, żegnając się i płacząc z powodu oddalenia od osób nam drogich, ale oto, kiedy przybijamy do drugiego brzegu, są inne osoby, które stoją już w porcie i na nas czekają”

Treść przemowy

Mowa pogrzebowa nie może być za długa, nie może znudzić słuchaczy ani przeciągać uroczystości. Pogrzeb jest bardzo emocjonalną uroczystością, zbędne przedłużanie zmęczy rodzinę i gości. Mowa zatem powinna być dynamiczna i syntetyczna. Monotonne opowiadanie nie spełni fundamentalnego założenia takiego przemówienia.

Do nas należy wybór motywu przewodniego. Zdecydujmy, czy skupimy się na opisie całego życia zmarłego – od wczesnej młodości do samej śmierci, czy jedynie aktualnego czasu, poprzedzającego śmierć.

Po pierwsze, mowa pogrzebowa powinna zawierać krótką charakterystykę zmarłego – opis jego dokonań, osiągnięć oraz tego, kim był i co robił w życiu. Dobrze, aby wszystko, co znajdzie się w naszym przemówieniu, było funkcjonalne i służyło jakiemuś celowi. Tak więc warto podawać przykłady i uzasadniać każdą wypowiedź. Przytoczmy ważne wydarzenie z życia albo anegdotę, które w prosty i obrazowy sposób pozwolą przedstawić charakter zmarłego. Taka forma jest lepsza niż wyliczanie cech niepopartych przykładami. Co więcej, przywołanie konkretnych sytuacji z życia zmarłego rozbudzi wspomnienia. Wybierzmy niepowtarzalne cechy osobowości i wyjątkowe wspomnienia – w tym celu poradźmy się najbliższych członków rodziny.

Po drugie, mowa powinna obejmować słowa pożegnania. Na tym etapie przemówienia wypowiadajmy się w imieniu poszczególnych członków najbliższej rodziny. Wymieńmy osoby, które żegnają zmarłego oraz podziękujmy wszystkim zebranym, poprośmy o modlitwę i pamięć.

Wygłoszenie mowy

Dobrym rozwiązaniem w każdej sytuacji jest uprzednie spisanie mowy pogrzebowej. Warto ją przemyśleć oraz zaplanować, powinna być bowiem wygłoszona w sposób pewny i uporządkowany. Nawet najlepszy mówca w chwili słabości, wielkich emocji i pod wpływem stresu może mieć problem ze spełnieniem tych warunków. Spisana na kartce mowa albo sam skrypt dodadzą nam pewności oraz bezpieczeństwa, a w chwili słabości – okażą się wspaniałą pomocą.

Konspekt

• Zwrot do adresata
• Cel przemówienia
• Przedstawienie zmarłego
• Pochwała jego zasług
• Podziękowanie zebranym
• Pożegnanie zmarłego

Przykład mowy pogrzebowej

Zwrot do adresata

Drodzy zebrani!

Cel przemówienia

Spotkaliśmy się, aby pożegnać śp. ….. . Jego śmierć jest wielkim bólem dla nas wszystkich.

Chciałoby się powiedzieć bardzo wiele, jednak brakuje słów – żadne z nich nie wyrażą uznania za wspaniałe życie śp. ….. i żalu po jego stracie. Stoję tutaj, ponieważ chciałbym w ten sposób oddać hołd zmarłemu oraz czuję, że wszyscy powinniśmy poznać dobroć i wielkoduszność śp. ….. .

Przedstawienie zmarłego

Poznaliśmy się przed pięcioma laty, gdy rozpoczęliśmy wzajemną współpracę. Wierny mąż, kochający ojciec, wspaniały przyjaciel, życzliwy sąsiad – taki był śp. ….. i od razu obdarzyłem go ogromnym szacunkiem.

Pochwała jego zasług

Nigdy nie zapomnę chwili, gdy jeden z pracowników potrzebował pomocy – śp. ….. bez wahania pospieszył mu z pomocą. Odtąd nie miałem wątpliwości, że spotkałem wyjątkowego człowieka. Odpowiedzialny, sumienny, zabawny, radosny – to tylko niektóre cechy. Do tej listy każdy z nas mógłby dodać wiele – wszyscy doświadczyliśmy jego wielkiego serca.

Podziękowanie zebranym

W imieniu całej rodziny dziękuję za pomoc, wsparcie i liczne przybycie.

Pożegnanie zmarłego

Nasza obecność tutaj jest wyrazem wielkiej wdzięczności śp. ….. za okazane serce i codzienną radość. Wszyscy, mając w pamięci dobre chwile i piękne wspomnienia, żegnamy dziś śp. …. .

Śp. ….. żegnają żona z dziećmi, rodzina, przyjaciele, współpracownicy, sąsiedzi oraz znajomi.

Żegnaj przyjacielu i wspaniały człowieku!