Dziedziczenie bez testamentu, czyli dziedziczenie ustawowe

Dziedziczenie ustawowe określa pięć kategorii, według których dziedziczenie przysługuje osobom w zależności od stopnia pokrewieństwa ze zmarłym. Przyjrzyjmy się, na czym polega dziedziczenie ustawowe.

W jednym z poprzednich artykułów (przeczytaj artykuł o prawie spadkowym) wyjaśniliśmy, na czym polega dziedziczenie:

dziedziczenie może odbywać się na dwa różne sposoby: na mocy testamentu (jeśli taki został przygotowany przez zmarłego) oraz na mocy ustawy (jeśli brak podstawy testamentowej). Są to jedyne źródła uprawniające do spadku. O ile w pierwszym przypadku dziedziczą spadkobiercy testamentowi, o tyle w drugiej sytuacji – spadkobiercy ustawowi.

Grupa pierwsza: małżonek, dzieci, wnuczęta

Do pierwszej takiej grupy zaliczają się małżonek i dzieci. Dziedziczą po równo, przy czym małżonek nie może odziedziczyć mniej niż ¼ spadku. Jeśli śmierć któregoś z dzieci poprzedziła śmierć rodzica, udział w spadku przypada w równych częściach wnuczętom. Prawa do spadku przysługują również dzieciom ze związków pozamałżeńskich i kazirodczych.

Grupa druga: rodzice, rodzeństwo

Do drugiej grupy należą rodzice i rodzeństwo. Jeśli spadkodawca nie ma żadnych dzieci, spadek przysługuje małżonkowi i rodzicom (po ¼ spadku dla każdego z rodziców). Jeśli brakuje małżonka, rodzicom należy się cały spadek. Z kolei w przypadku wcześniejszej śmierci rodziców – miejsce zastępuje rodzeństwo spadkodawcy (rodzeństwo dziedziczy w równych częściach udział przypadający rodzicowi). Część spadku przypadająca małżonkowi nie może być w tej sytuacji mniejsza niż ½ spadku.

Grupa trzecia: dziadkowie

W kolejnej grupie znajdują się dziadkowie. Zostają powołani do spadku, wówczas gdy zmarły nie miał małżonka, rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa.

 Grupa czwarta: pasierbowie

W następnej kolejności prawo do spadku należy się pasierbom – w przypadku, gdy ich rodzice nie żyją w chwili otwarcia spadku.

Grupa piąta: Skarb Państwa

Do piątej grupy dziedziczenia ustawowego zalicza się gmina ostatniego miejsca zamieszkania. Jeśli nie da się ustalić miejsca zamieszkania, spadek przyjmuje Skarb Państwa. Ten przypadek bierze się pod uwagę tylko wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnej z wymienionych wyżej osób.